Dwight V. Swain chce nauczyć pisania i bycia pisarzem. Jego poradnik można nazwać podręcznikiem akademickim do pisania powieści lub scenariuszy, i nic w tym dziwnego, autor bowiem jest wykładowcą i do tego prozaikiem. Konsekwentnie i z humorem wprowadza w tajniki fikcji literackiej. Uczy budowania scen, tworzenia postaci, konstruowania struktury powieści, rozwijania konfliktu, budowania punktu kulminacyjnego oraz innych technik i elementów kreatywnego pisania.

 

 

"Trzeba dużo spostrzegawczości, aby napisać kompedium dla ludzi, którzy pragną pisać i chcą dotrzeć ze swoimi utworami do czytelników. Dlatego tę książkę mogę polecić każdemu, również sobie - całkiem możliwe, że w pierwszej kolejności. Wiem, że jeszcze nie raz do niej wrócę. Jest naprawdę wyjątkowa" - Izabela Szolc – pisarka, felietonistka, nauczycielka kreatywnego pisania

 

Dwight V. Swain – jeden z najlepszych amerykańskich nauczycieli kreatywnego pisania, wykładowca Professional Writing Program na uniwerytecie w Oklahomie. Autor wielu opowiadań, książek i scenariuszy filmowych.

 

 

(...)Jak zauważył Ludwik Pasteur – przypadek pomaga dobrze przygotowanym umysłom.
Dzięki emocjom wiesz, co chcesz powiedzieć, a technika podpowiada ci, jak to zrobić.
kto ma talent, od razu wie, co należy robić dalej, i robi to szybciej od innych.
Jednak nawet on musi nauczyć się warsztatu. Musi wiedzieć, jak przekazać swoją opowieść czytelnikowi, aby wywołać w nim te emocje, na których mu zależy.
W jaki sposób się do tego zabrać? Na przykład próbując odpowiedzieć na następujące pytania: Jak ożywić opis? Jak budować konflikt? Jak połączyć ze sobą poszczególne wydarzenia? Jak rozpocząć opowieść? Jak stworzyć interesującego bohatera? Jak zainteresować czytelnika swoją historią? Czy inaczej: Co, krok po kroku, należy zrobić, żeby ożywić opis?, Co,krok po kroku, należy zrobić, żeby zbudować konflikt?, i tak dalej. Ponieważ proces twórczy jest wielowymiarowy, pytania te często się zazębiają. Niektóre zasady są proste, inne – skomplikowane, niektóre są dość podstawowe, inne to wyższy stopień wtajemniczenia. Kroki, które należy wykonać, aby bohater był łatwo rozpoznawalny, mogą być ściśle określone, podczas gdy odpowiedź na pytanie: Jak stworzyć bo- hatera, z którym czytelnik będzie się identyfikował?, jest o wiele bardziej skomplikowana. Będzie wymagała wykonania większej liczby kroków i wzięcia pod uwagę większej liczby zmiennych. Może się nawet okazać, że konieczne jest łączenie i przeplatanie wielu podstawowych zasad.
Czy pisarz musi je wszystkie znać? To zależy od pisarza i jego aspiracji.(...)

 

(...) Jakie są najbardziej newralgiczne punkty w planowaniu sceny?
Przeczytałem tysiące rękopisów moich studentów i utwierdziły mnie one w przekonaniu, że największych błędów jest stosunkowo niewiele:
1. Powstało zamieszanie,czytelnik jest zdezorientowany.
Czytelnik musi wiedzieć, na czym stoi. Bohater opowieści powinien mu służyć za kompas. Nawet jeśli główny bohater nie występuje w da- nej scenie, scena musi mieć bohatera. Wszystko jedno jakie kryteria wyboru zastosujesz, ale wybierz go, postaw w świetle jupiterów, znajdź bodźce motywujące i pobudź go do działania. Niech czytelnik zareagu- je na niego i zacznie go traktować jak wskazówkę pomagającą ocenić to, co się później wydarzy.
2. Cel bohatera utworu jest niejasny i(lub) rozproszony.
Czyli nie jest wystarczająco konkretny i sprecyzowany. Jak to rozwiązać?
a) cel powinien być bliski.
Wybierz coś, co bohater jest w stanie osiągnąć w jakiejś nieodległej perspektywie, w bezpośredniej potyczce.
b) ogranicz cel do pojedynczego, dającego się sfotografować aktu.
Pamiętaj, że aby ujednolicić scenę, wyznaczamy bohaterowi cel do osiągnięcia. Powinien on znajdować się w centrum uwagi tak jak kacz- ka, do której celujemy, gdy całe stado przelatuje nam nad głową. W trakcie trwania sceny przed bohaterem mogą pojawiać się nowe cele – tutaj dziewczyna, którą można poderwać, tam okazja do zdobycia kilku tak bardzo potrzebnych dolarów.Można pozwolić, aby przez moment bohater za nimi podążył, należy jednak je kontrolować, w przeciwnym razie ze sceną może stać się to, co z samochodem w poślizgu.
3. Bohater jest słaby.
Pojawia się pytanie: Dlaczego nie zrezygnuje? Jeśli starta spowodowana przegraną będzie wystarczająco bolesna, rzuci się do walki! (...)

 

(...) pora zająć się momentami następującymi bezpośrednio po każdym punkcie kulminacyjnym i każdej katastrofie.
W momentach tych redukujemy napięcie.
Oto pięć sposobów, które pomogą to osiągnąć:
a. Zmień tempo opowieści na takie, które pomoże obniżyć poziom napięcia.
W jaki sposób? Postępując odwrotnie do tego, co zalecałem w punkcie (5) powyżej.
Dobrze więc wydłużyć nieco zdania i akapity. Dobierając słowa, należy dążyć do uzyskania harmonijnego tonu wypowiedzi. Chodzi bardziej o i płynność, niż o mocne uderzenie. Ponownie pomocne mogą się okazać prace innych autorów. Nie podaję tu żadnych przykładów, ponieważ każdemu podoba się co innego. To, co jedna osoba uważa za dobre, mnie może wydawać się mierne.
Jedna uwaga: wystrzegajcie się, proszę, ekstremów. Jeśli mówię, że krótkie słowo czy zdanie tworzą nastrój pełen napięcia, nie oznacza to wcale, że nikt nigdy nie powinien stosować długich zdań dla utrzyma- nia równowagi. Jeśli jednak, redukując napięcie, zdarzy nam się pomylić zdanie rozwlekłe z zagmatwanym, może to przynieść opłakane efekty.
Chłopski rozum bywa tu nieoceniony.
b. Pokaż proces podejmowania decyzji.
Jak już wspomniałem, sytuacje wymagające reakcji bohatera pomagają budować napięcie i tworzyć klimaksy. Aby obniżyć napięcie, należy skupić się raczej na poszukiwaniach niż na walce.
Kiedy więc stracę dziewczynę, pracę lub pozycję, muszę najpierw się wycofać. Pomoże mi to zebrać myśli, zmobilizować siły i podjąć decyzję, co do dalszego postępowania. Co mam zrobić? W jakim kierunku powinienem pójść? Czy poderwać inną dziewczynę, znaleźć nową pracę, odzyskać pozycję, na której zbuduję prestiż? A może powinienem podciąć sobie żyły albo wstąpić do wojska?
Innymi słowy – muszę podjąć decyzję.
To, w jaki sposób się do tego zabiorę, zależy od mojej osobowości, środowiska, z jakiego się wywodzę i od mojej konstrukcji psychicznej. Może najpierw powłóczę się po mieście. Może się upiję. Może poszukam księdza, z którym mógłbym porozmawiać o moich problemach.
Cokolwiek by to było, będzie wymagało czasu – czasu na przemyślenia, czasu na rozpracowanie wszystkiego. W końcu znajdę cel, do którego zdecyduję się dążyć i jakiś sposób, aby go osiągnąć. Między chwilą, w której pani Fortuna podstawiła mi nogę a momentem, w którym w końcu podnoszę się z desek i rzucam do dalszej walki, miną sekundy, minuty, godziny, dni, a może nawet tygodnie czy miesiące. W opowieści czas ten wykorzystujemy na obniżenie napięcia. Pozwalamy czytelnikowi przez chwilę odsapnąć. A ponieważ jesteśmy w stanie, w zależności od potrzeb, rozciągać ten moment albo go skracać, jest to jedno z najbardziej skutecznych narzędzi pozwalających obniżyć napięcie.
c. Zmniejsz presję czasu i pośpiech.
W jaki sposób?
Niech w wyniku katastrofy bohater znajdzie się w sytuacji, w której nie może podjąć żadnego działania.(...)